Batman. Superman. Thor. Iron Man. Captain America. The Avengers. Spider-Man. Kick-Ass. Wolverine. Wie kijkt naar de Cambrische explosie aan superheldenfilms van de afgelopen paar jaar moet het zijn opgevallen: het zijn geen vrouwen die vliegtuigen optillen of de wereld redden. Toegegeven: in The Avengers en Kick-Ass zijn rollen weggelegd voor respectievelijk Scarlett Johansson en Chloë Grace Moretz, maar geen leidende. Waarom zien we geen vrouwen die superheldenfilms dragen? Hebben we te maken met superseksisme?
Lees verder bij Tone, of hieronder:
Huiselijk geweld
Ja en nee. Volgens Hollywood en speelgoedfabrikanten verkopen vrouwen niet, noch als publiekstrekker noch als merchandise. De grote voorbeelden: Catwoman (2004) met Hally Berry en Elektra (2005) met Jennifer Garner. Inderdaad waren dit draken van films, maar dat kwam niet door de vrouw in de hoofdrol – de films waren gewoon heel slecht. De vrouwelijke held werkt namelijk wel in fantasievolle verhalen. Kijk maar naar het succes van The Hunger Games.
Meer dan veertig procent van het publiek van The Avengers en de recentelijk verschenen Superman-film Man of Steel bestond uit vrouwen. Het is niet alsof er geen markt is om Supergirl, Power Girl, She-Hulk of Wonder Woman eens een (nieuwe) kans te geven. Vaak wordt geopperd dat het geweld in dit type actiefilm met vrouwen niet kan. De angst is dat gevechten tussen mannen en vrouwen al gauw lijken op seksueel of huiselijk geweld in de echte wereld. Hoe vervelend dat ook is, het vermijden van dit soort actie marginaliseert een bevolkingsgroep door te stellen dat superhelden alleen maar mannen kunnen zijn.
Conservatisme
Waarom vrouwen geen mogelijkheden krijgen als superheld in de bioscoop is niet alleen de schuld van de heersende gedachte in Hollywood. Het komt ook door de aard van het bronmateriaal zelf. Het merendeel van de karakters werd bedacht in een tijd waar niet-blanke, vrouwelijke of LGBT superhelden niet eens tot de verbeelding behoorden. En die simpelere tijd zorgt ervoor dat simpele figuren als Superman, maar ook de iconische Wonder Woman moeilijk te verfilmen zijn – ook al is die laatste een voorvechter van vrouwenrechten (en stiekem voor wie oplet een gezonde portie SM).
Daarnaast is de stripwereld een zeer conservatieve. Lezers en dus ook potentiële bioscoopbezoekers willen zien wat ze al kennen. Dat zijn dus voornamelijk de mannen in de hoofdrol als held en de vrouwen als eye candy als bijgerecht. Om een idee te krijgen hoe zeer vrouwen in stripboeken en hun verfilmingen tweederangs personages zijn, moet je The Hawkeye Initiative eens bekijken. Die laat mannelijke personages poseren zoals de vrouwen dat doen in comics of op filmposters.
De combinatie van conservatisme van de fans en het archaïsche bronmateriaal maakt een moeilijk te doorbreken vicieuze cirkel. En juist daarom moet Hollywood aan de slag met een film over een vrouwelijke superheld. Zolang het idee bestaat dat vrouwen geen helden kunnen zijn, groeien nieuwe generaties op met een plafond van Kryptonite waar geen enkele Superwoman doorheen kan breken.
Afwijkend
Deze discussie over de ‘supervrouw’ gaat natuurlijk niet alleen maar over de plaats van vrouwen in de popcultuur. Wat voor hen geldt, gaat ook op voor het niet-blanke of niet-heteroseksuele publiek. Het is al lastig om dit soort ‘afwijkende’ superhelden in de stripboeken te vinden – hoewel dat beetje bij beetje doorsijpelt naar de mainstream-cultuur – in de films hoeft dit publiek nog lang niet op rolmodellen te rekenen. Terwijl die zo belangrijk zijn.
Regisseur Joss Whedon (The Avengers, Buffy the Vampire Slayer) liet in een interview met The Daily Beast in juni weten “pissig” en “gefrustreerd” te zijn door het gebrek aan superheldinnen in Hollywood. Whedon: “Mijn dochter had The Avengers gezien en vertelde me dat haar favoriete karakters de vrouwen in de film waren. En ik dacht: natuurlijk zijn juist zij dat.”
Het voorbeeld van een adoptievader op de website van The New York Times spreekt ook boekdelen. Zijn uit Ethiopië afkomstige zoon liet stripboeken met de blanke Peter Parker/Spider-Man links liggen. Maar toen zijn vader aan kwam zetten met Ultimate Spider-Man, waarin een half Afrikaans- en Latijns-Amerikaanse held de titelrol speelt, verslond zijn zoon die strips. De gefaalde Twitter-actie in 2010 om de donkere comedian en acteur Donald Glover als Spider-Man te casten, was dus zo gek nog niet.
Monsters
Whedon haalde in zijn interview met de Daily Beast een toepasselijk citaat aan van Junot Díaz, hoogleraar creatief schrijven op MIT en voorvechter van immigrantenrechten: “If you want to make a human being into a monster, deny them, at the cultural level, any reflection of themselves”. Laat Hollywood daarom snel met een Captain Marvel of een Engineer komen – intelligente en niet-geseksualiseerde heldinnen die kunnen laten zien dat vrouwen geen gimmick zijn, maar een gegeven.
